Yerleşik yaşama geçiş sonrası doğal taşların kullanıldığını tarihi mekanlarda gözlemlemekteyiz. Aletlerin bulunması sonucunda taşların işlenebilme özelliğinin olması gereği insanoğlu hammaddelerden istediği biçimde yararlanmayı başarmıştır. Günümüzde doğal taşların kullanımı oldukça yaygındır ve artmaktadır. Sanayi tipi üretim bu ürünlerin maliyetlerini tüketim için makul seviyeye getirmiştir. Dayanıklı olmaları , renk çeşitliliği, hijyenik olmaları, istenilen ölçülerde biçimlendirilmeleri, bazı fiziksel ve kimyasal işlemlerle talep edilen özellikleri kazanabilmeleri (kaymazlık v.b gibi),diğer ürünlerle yan yana kullanılırken uyum sağlamaları değerlendirilmeleri için önemli etmenlerdendir. Çevre düzenleme ve peyzaj işlerinde özellikle resmi kurumlar park, yol ,kaldırımlarda bu ürünlerin kullanımının artmasına neden olurken, konut, işyeri, hastane gibi yapılarda ise kesilmiş, biçilmiş, boyutlandırılmış , işlenmiş malzemelerle uygulamalar hemen her düzlemde görülmektedirler. Doğal taşlar hem yatayda(cephede) hem de düşeyde(zeminde)uygulanmaktadırlar. Ülkemizde hammadde olarak bulunan ve üretimde kullanılan doğal taşlar; mermer, traverten, granit, andezit, bazalt, diyabaz, limra taşı, kayrak taşı, onyx, tüf taşı, küfeki taşı  ve diğerleri olarak ifade edilebilir. Tanınmaları ve adlandırılmaları rezervlerinin bulunduğu bölgeye göre de olmaktadır.(Örneğin, Doğu  Karadeniz bölgesinde çıkarılan bazaltlardan bazıları Trabzon taşı, İyidere taşı gibi adlarla tanınırlar. Benzer şekilde yurdumuzda işletmesi olan bej mermerlerden bazıları Söğüt bej, Gölpazarı bej, Haymana bej, Amasya bej olarak bilinmektedirler.)

    Doğal taşların üzerinde yapılan çalışmalarda ad verilmesine neden olur .Eskitme, patlatma, honlu, mucartalı , tamburlanmış v.b gibi

   Eskitme işleminden geçirilmiş mermerlere eskitme mermer adı verilmektedir. Çağlardan beri  eskitme mermerler rustik tarz uygulamalarda kullanılmaktadırlar. Ülkemiz bu manada çok değerli eserlerle bezelidir. En bilineni Zeugma"dır.(Gaziantep Belkıs yöresi).Mozaik sanatının başat ögesi olan eskitme doğal taşlar yaşamı, dini olayları, hayalleri, hayvan betimlemelerini ve daha bir çok imgeyi içerir. Antakya, Uşak, Samsun, İstanbul müzelerinde de kıymetli eserler bulunmaktadır. Patlatma doğal taşlar daha çok iç mekanlarda kullanılsa da dış mekanlarda düşey hatlarda önemli yer kaplamaktadırlar. Kırık ve dalgalı dokuları gotik tarza uygundur.Dış cephe uygulamaları yapıştırma, mekanik sitem gibi uygulamalarla kendini göstermektedir. Honlama,mucarta işlemleride yüzey işlemlerindendir ve gerekli görüldüğünde yapılmalıdır. Tamburlama işleminden geçirilen ve çevre düzenlemesinde hayat bulan taşlar daha çok dolomitiktirler. Heykeller, lahitler, büstler, sütunlar, söveler ve daha nice ürünler hayatımızın birer parçası olmuşlardır. Yekpare ürün vermeleri nedeniyle görkemli anıtlarda kullanılan doğal taşlar aynı zamanda ülkelerin prestij sağladığı alanlardandır. (Örnek verecek olursak İstanbul tarihi yarımadasındaki Çemberlitaş Mısırdan getirildiği bilinmektedir.).

Zengin rezervlere sahip ülkemiz bu sektörde dünyanın iddialı ülkelerindendir.

Özkan ÖZTÜRK

17 Mart 2020,Trabzon